Màu sắc nào được sử dụng nhiều nhất trong nghệ thuật?

Các màu như đỏ, vàng và cam là những màu sắc được sử dụng nhiều nhất trong thế giới nghệ thuật. Bên cạnh đó, đây lại là ba tông màu cơ bản khi thường được kết hợp, pha trộn với nhau để tạo nên nhiều màu sắc khác nhau. Điều đáng nói là, theo một thống kê gần đây nhất khi nghiên cứu về việc sử dụng màu sắc trong hội họa, việc các họa sĩ  màu xanh lam đã gia tăng trong suốt 200 năm qua.

                                       Các cấp độ màu sắc cơ bản trong thế giới hội họa và nghệ thuật

Theo một nghiên cứu gần đây, màu xanh lam đã trở nên phổ biến hơn theo thời gian. Sự thay đổi này có thể tạo ra một sự biến đổi trong cách các nghệ sĩ và công chúng nhìn nhận và sử dụng màu sắc trong nghệ thuật.

Sự khác biệt giữa màu nóng và màu lạnh trong nghệ thuật

Đỏ và vàng đều là những màu cơ bản và cả biến thể của hai màu này, như màu cam, được phân loại ở nhóm màu nóng. Đối cực với nó là gam màu lạnh, màu xanh lam là màu cơ bản duy nhất trong hạng mục này, tuy nhiên, xanh lá cây, tím và các biến thể của những màu này cũng được coi là màu lạnh.

Tuy vậy, điều thú vị là các màu trong danh mục này có thể có có sắc độ khác nhau tùy thuộc vào mối liên hệ của chúng với những màu sắc lân cận. Sự kết hợp màu sắc được sử dụng trong một bức tranh, hình minh họa hoặc tác phẩm nghệ thuật có thể giúp chúng ta xác định được các chi tiết được họa sĩ thể hiện khác nhau trong một bức tranh. Nhờ việc vận dụng màu sắc mà kỹ thuật này được vận dụng để hiển thị một đối tượng trong cảnh ở gần chúng ta hơn hoặc xa hơn về mặt phối cảnh. Những màu nóng thường xuất hiện gần chúng ta hơn và những màu lạnh thì ở xa hơn.

                   Việc sử dụng thiên về tông nóng hay lạnh được quan tâm hàng đầu đối với các nghệ sĩ

Màu sắc được sử dụng trong nghệ thuật cũng ảnh hưởng đến chúng ta về mặt tâm lý. Màu nóng có thể mang lại cảm giác tràn đầy năng lượng hoặc kích động sự gia tăng về mặt cảm xúc, hành động; trong khi màu lạnh thì lại có xu hướng gợi lên cảm xúc bình tĩnh, nội tâm, thậm chí là sự buồn rầu.

Sử dụng màu sắc trong nghệ thuật: Xu hướng chuyển từ tông nóng (màu cam)  sang tông lạnh (xanh lam)

Martin Bellander – một nhà nghiên cứu mỹ thuật tại Viện Karolinska Thụy Điển, đã hoàn thành một nghiên cứu so sánh xu hướng sử dụng màu sắc trong hơn 120 000 bức tranh trong khoảng thời gian từ năm 1250 đến năm 2020.

Anh ấy đã thu thập các bức tranh sơn dầu, acrylic và một số loại hình tranh khác được tải xuống từ BBC, Google Art Project, Wikiart và Wikimedia commons. Anh ấy đã chọn một điểm 100 pixel ngẫu nhiên từ mỗi họa phẩm, sau đó, anh ấy so sánh kết quả màu sắc trong một biểu đồ.

       Nghiên cứu của Martin Bellander cho thấy các nghệ sĩ có xu hướng gia tăng sử dụng màu xanh lam

                                                              (tông lạnh) trong thời gian gần đây

Biểu đồ về xu hướng sử dụng màu sắc bên dưới cho thấy màu cam là màu chủ đạo trong hội họa xuyên suốt chiều dài lịch sử, thế nhưng có một kết quả đáng ngạc nhiên là, chúng ta có thể thấy một xu hướng mới của màu lạnh với việc sử dụng sắc xanh làm đang ngày càng trở nên phổ biến.

Martin Bellander đã phát hiện ra rằng màu xanh lam đã được sử dụng thường xuyên hơn trong các bức tranh acrylic so với các bức sơn dầu trong 200 năm qua. Ngoài ra, biểu đồ trên cũng cho thấy màu xanh lam không phải là màu sắc duy nhất được các họa sĩ ưa chuộng sử dụng nhiều hơn. Trên thực tế, tất cả các màu chủ đạo đều được sử dụng thường xuyên hơn, ngoại trừ màu cam. Điều thú vị là màu cam (màu được cho là được sử dụng nhiều nhất trong lịch sử nghệ thuật) dường như đang có xu hướng giảm dần.

Có nhiều lời có thể được đưa ra để giải thích cho xu hướng này. Thứ nhất, màu xanh lam là một màu tương đối mới, xét về mặt lịch sử trong thế giới nghệ thuật. Tông màu nóng đã được sử dụng trong hội họa lâu hơn nhiều so với tông màu lạnh.

Màu xanh lam được người Ai Cập sử dụng lần đầu tiên vào khoảng năm 3.100 trước Công nguyên, trong khi đó màu đỏ được người tiền sử sử dụng từ năm 10.000 trước Công nguyên. Thế nhưng liệu chỉ riêng thực tế này có đủ để giải thích cho trào lưu sử dụng màu cam, đỏ và các tông màu nóng khác trong nghệ thuật?

Lời giải thích hợp lý được đưa ra cũng có thể là màu xanh lam là màu khó tạo hơn và do đó nó có giá thành đắt hơn. Có lẽ việc giảm giá thành màu này và tăng khả năng tiếp cận theo thời gian đã khiến màu xanh làm trở nên phổ biến hơn?

  Các cấp độ màu được sử dụng trong nghệ thuật theo thống kê, bao gồm màu cơ bản, màu thứ cấp, màu                                                                      tam cấp và màu bổ sung

·      Màu cơ bản (Primary colors) – Đây là những trụ cột chính trong việc xây dựng nên màu sắc. Đây cũng là các màu mà tất cả các màu khác có thể được tạo ra khi trộn những màu cơ bản này lại với nhau.

·        Màu thứ cấp (Secondary colors) – Màu thứ cấp là màu có thể tạo ra bằng cách trộn hai màu cơ bản với nhau.

·        Màu tam cấp (Tertiary colors) – Màu tam cấp được tạo ra bằng cách trộn một trong các màu cơ bản với màu thứ cấp.

·        Màu bổ sung (Complementary colors) – Một màu đối lập trực tiếp với màu khác trên bảng màu được cho là màu bổ sung thêm (Xanh lục và đỏ là các màu bổ sung trên bảng màu vì chúng có sắc tố đối lập nhau)

Tầm quan trọng của màu sắc trong nghệ thuật

Màu sắc trong nghệ thuật rất quan trọng vì bảng màu của các tác phẩm nghệ thuật tạo nên tâm trạng và giúp định hướng cảm xúc của người xem. Màu sắc nối chung sẽ tạo ra những trạng thái cảm xúc khác nhau, đồng thời cũng cho biết ý tưởng và truyền đạt thông điệp mà nghệ sĩ gửi gắm, đó có thể là hòa bình, sự tức giận, lãng mạn, hạnh phúc, thư giãn… hay không.

Màu sắc trong nghệ thuật cho phép người nghệ sĩ thể hiện bản thân và đưa cảm xúc của họ vào cuộc sống. Một nghệ sĩ có thể sử dụng màu sắc để trang trí vẻ đẹp, tạo tâm trạng và khơi gợi cảm xúc.

Sự lựa chọn bảng màu khác nhau tùy thuộc vào loại hình nghệ thuật bạn muốn tạo. Bảng màu được sử dụng trong một bức tranh hoặc tác phẩm nghệ thuật có thể xác định xem tác phẩm nghệ thuật đó có được xem là đại diện cho thế giới tự nhiên hay hoàn toàn trừu tượng.

Họa sĩ Henri Matisse ( 1869 – 1954) là một ví dụ tuyệt vời về việc sử dụng màu sắc phù hợp với cảm xúc và sự phá cách. Matisse từng nói:

“Khi tôi đặt ý định thể hiện màu xanh lá cây trong tác phẩm thì không có nghĩa chỉ là vẽ cỏ, và khi tôi đặt cọ vẽ màu xanh lam thì không chỉ có nghĩa là tôi vẽ bầu trời”.

      Việc sử dụng màu sắc cho thấy ý tưởng cũng như thông điệp mà họa sĩ muốn truyền đạt thông qua tác                                                                           phẩm hội họa của mình

Mặc dù màu sắc mang lại những cảm xúc khác nhau tùy thuộc vào việc sử dụng của mỗi cá nhân, nhưng nhìn chung trong giới hội họa, các nghệ sĩ đã mặc định những ý nghĩa tương ứng với những tông màu sắc khác nhau:

·        Màu xanh lam dịu, mát và tượng trưng cho bầu trời, nước, trí tuệ, sự thông minh, sự ổn định và đáng tin cậy. Vì những tính chất này, rất nhiều công ty công nghệ đã lựa chọn màu xanh lam trong thiết kế logo và website của họ để tăng khả năng nhận diện thương hiệu.

·        Màu tím tượng trưng cho hoàng gia, sang trọng và quyền lực. Nó mang lại cho người xem cảm giác của sự bình yên, bí ẩn và giàu có.

·        Màu xanh lá cây là biểu tượng của thiên nhiên, may mắn, sức khỏe và sự thịnh vượng. Nó đem lại cảm giác bình yên, an toàn và hưng phấn.

·        Màu vàng tượng trưng cho sự lạc quan, cảm hứng, hạnh phúc và những chủ đề liên quan đến mùa hè. Tuy nhiên, bên cạnh đó thì màu vàng cũng được sử dụng chủ yếu khi thể hiện sự cảnh báo.

·        Màu đỏ, một sắc tố cảm xúc mãnh liệt, tượng trưng cho sự nguy hiểm, tình yêu, đam mê và mang lại cảm giác lãng mạn hoặc tức giận.

·        Màu cam, một màu sắc chủ yếu phản ánh tinh thần lạc quan, nhiệt tình, niềm vui và sự tự phát. Nó tượng trưng cho cuộc phiêu lưu, mùa thu, màu sắc của cây tráu và sự ấm áp, tuy nhiên nó cũng thể hiện sự áp đảo.

                                                             "Blue" - Tranh của họa sĩ Võ Bá Hiếu

Trong suốt lịch sử phát triển nghệ thuật của nhân loại, các tông màu nóng như cam và đỏ là những màu sắc được sử dụng nhiều nhất trong hàng ngàn năm qua. Thế nhưng trong tư duy và đời sống nghệ thuật đương đại, tông nóng đã được thay thế dần bởi tông lạnh khi thích ứng với các yêu cầu đổi mới để phù hợp với thời đại. Sắc xanh lam đã dần thay thế và chiếm lĩnh thế giới nghệ thuật phổ biến trong 200 năm qua.

Có thể nói, việc sử dụng màu này thay vì màu khác phụ thuộc vào sự lựa chọn của từng nghệ sĩ. Chúng ta không thể nói rằng các bức tranh đang trở nên buồn bã hơn chỉ vì việc sử dụng áp đảo sắc xanh lam trong các tác phẩm hội họa. Cũng không thế nói rằng tất cả các bức tranh sử dụng màu cam đều thể hiện tinh thần phấn chấn và vui vẻ, việc lựa chọn màu sắc phản ánh tính cá nhân và là công cụ thể hiện tốt nhất của người nghệ sĩ./.